مادربرد شاید مهم ترین جزء رایانه باشد که همه اجزا را به هم متصل می کند. تمام قطعات رایانه مانند CPU ،RAM، کارت گرافیک،SSD، درایوهای نوری، درایوهای usb، مانیتور، صفحه کلید، موس از طریق مادربرد متصل شده و با یک دیگر ارتباط برقرار می کنند. مادربرد پایه کامپیوتر شما است و تعیین می کند که چه اجزای دیگری را می توانید در رایانه خود نصب کنید.
مانند هر مولفه ای، مادربرد نیز دارای مشخصات فنی زیادی است که کاربر نهایی باید آن ها را بداند تا بتواند مناسب با نیازهای خود آن را انتخاب کند.
هیچ معیار واحدی وجود ندارد که عملکرد مادربردها را نشان دهد. مادربرد در واقع فن آوری ها و استانداردهای متعددی مانند SATA ،PCIE ،USB اترنت و غیره را پیاده سازی می کند که هر کدام دارای مشخصات فنی خاص خود هستند.
مادربردها تعیین می کنند که از چه CPUای می توانید استفاده کنید و همه اجزا با چه سرعت و کارآمدی کار می کنند.
در این مقاله ما نگاهی سریع به برخی از مهم ترین ویژگی ها و مشخصات مادربردها می اندازیم.
مادربردها در 3 اندازه محبوب ATX، mATX و ITX عرضه می شوند. تفاوت اصلی بین این سه عامل در اندازه و تعداد رابط ها (مانند اسلات رم، اسلاتPCIE ، اسلات USB) موجود در آن ها برای اتصال اجزای سخت افزاری مختلف دیگر است.
یک نوع بزرگ تری از مادربردها نیز وجود دارد که به عنوان E-ATX یا Extended ATX شناخته می شود، اما در بازار رایانه های شخصی چندان محبوب نیست.
مدل مادربرد ATX
ATX بزرگ ترین نوع در بین این سه مورد می باشد و به طور کلی فقط برای کیس های بزرگ و سنگین (full tower) مناسب است. ابعاد فیزیکی ATX دوازده اینچ در 9.6 اینچ می باشد.
مادربردهای ATX که بزرگ ترین نوع هستند، فضای بیشتری برای اسلات دارند و دارای 4 اسلات RAM یا بیشتر، 4 اسلات PCI-E و PCI یا بیشتر و 6 پورت SATA یا بیشتر هستند.
اگر می خواهید یک دستگاه با بهره وری بالا بخرید و نیاز به دسترسی به تجهیزات جانبی زیادی مانند دستگاه های ذخیره سازی، کارت های گرافیک، درایوهای usb وغیره دارید، مادربردهای ATX بهترین گزینه هستند.
اندازه این مادربردها بزرگ تر و گران تر از بقیه انواع است. هم چنین به خاطر داشته باشید که مادربردهای بزرگ تر به کیس هایی نیاز دارند که بتوانند آن ها را در خود جای دهند.
mATX یک مادربرد با اندازه متوسط است. این مدل کوچک تر از ATX و بزرگ تر از مادربردهای ITX است. هم چنین معمولاً ارزان تر از مادربرد ATX می باشد.
این مادربردها معمولاً دارای 2 یا 4 اسلات RAM، حدود 3 اسلات PCI-E و 1 اسلات PCI و 4-6 پورت SATA هستند. Micro-ATX رایج ترین انتخاب برای رایانه های شخصی استاندارد است.
Micro-atx در اندازه های مختلف وجود دارد. برخی از آن ها فقط با 2 اسلات RAM کوچک و برخی دیگر با 4 اسلات رم بزرگ تر هستند.
مینی ITX
مادربردهای ITX معمولاً مادربردهایی هستند که برای کامپیوترها و کیس های کوچک تر مناسب هستند. مزیت بارز مادربردهای ITX این است که می توانند در کیس های بسیار کوچک کامپیوتر قرار بگیرند. مادربردهای ITX دارای حداقل تعداد اسلات و پورت هستند.
به دلیل اندازه کوچک این مادربرد، فقط می تواند 1 اسلات PCI-E، دو اسلات RAM و 2-4 پورت SATA را در خود جای دهد.
2- سوکت CPU
سوکت CPU و چیپست مهم ترین اجزایی هستند که هنگام انتخاب مادربرد باید به آن ها توجه کنید. سوکت تعیین می کند که چه نوع CPU را می توانید روی مادربرد نصب کنید.
پردازنده های مختلف به سوکت های متفاوتی نیاز دارند. بنابراین شما به یک سوکت سازگار با Intel برای پردازنده های Intel و سوکت AMD برای پردازنده های AMD نیاز دارید.
پریزهای اصلی پردازنده های سری AMD Ryzen شامل AM3 و AM4 هستند. در AMD فقط چند نوع سوکت برای استفاده وجود دارد و اغلب با پردازنده های نسل قبلی سازگار هستند. این امر باعث می شود بدون نیاز به ارتقاء مادربرد در هر زمان، CPU خود را به راحتی ارتقا دهید.
سوکت های اصلی پردازنده های اینتل شامل LGA775، LGA1151، LGA1200 می باشند. لازم به ذکر است که اینتل انواع سوکت بسیار بیشتری را برای پردازنده های خود دارد. مادربردهای مبتنی بر سوکت Intel، اغلب با نسخه های بعدی پردازنده های Intel سازگاری دارند. اگر مایل به ارتقا آن ها هستید، باید یک مادربرد جدید برای یک پردازنده جدید خریداری کنید.
علاوه بر سوکت، چیپست مهم ترین جز دیگری است که تعیین می کند چه پردازندهای را می توان روی مادربرد نصب کرد. هر پردازندهای فقط با مجموعه محدودی چیپست سازگار است.
چیپست اصلی ترین تراشه روی مادربردها است که cpu و لوازم جانبی را قادر می سازد تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. بنابراین چیپست تعیین می کند که اجزای مختلف چقدر سریع و کارآمد می توانند داده ها را به یک دیگر مبادله کنند.
یک چیپست که از PCIE4 پشتیبانی کرده و امکان برقراری ارتباط سریع تر بین لوازم جانبی رایانه و CPU را فراهم می کند.
باید در نظر داشت که انتخاب چیپست بر فاکتور فرم و اندازه مادربرد نیز تأثیر می گذارد. برای مثال چیپست X570 بیشتر در مادربردهای ATX دیده می شود. در حالی که چیپست سری B550 در مادربردهای با اندازه micro-ATX موجود است.
AMD
نسل جدید پردازنده های AMD سال هاست که روی یک سوکت AM4 قرار دارند و این مسئله برای ارتقاء در سال های آینده بسیار مناسب است، به خصوص این که اکثر چیپست های مادربرد آن ها هنوز از پردازنده های جدید پشتیبانی می کنند.
برای برخی از چیپست ها، تنها کاری که باید انجام دهید این است که بایوس خود را به روز کرده و در پردازنده جدید ظاهر شوید.
هم چنین برخی از چیپست های AMD به شما این امکان را می دهند که پردازنده های قفل شده و فرکانس های RAM را نیز اورکلاک کنید. بنابراین، هنگام انتخاب مادربرد خود این نکته را در نظر داشته باشید.
اینتل
اینتل برای پردازنده های نسل جدید خود سوکت و چیپست بیشتری دارد. پردازنده های نسل 8 و نسل 9 از سوکت LGA 1151 استفاده می کنند، در حالی که جدیدترین پردازنده های نسل 10 سوکت کاملاً جدید LGA 1200 را به کار می برند.
بر خلاف پردازنده های Ryzen AMD، معمولاً اینتل هر نسل سوکت را تغییر می دهد و ارتقاء به نسل بعدی را سخت تر و گران تر می کند، زیرا برای پشتیبانی از پردازنده های جدید باید مادربرد کاملاً به روزتری بخرید.
برخی از چیپست های اینتل به کاربران اجازه می دهند پردازنده قفل شده و RAM خود را نیز اورکلاک کنند. با این که قفل چند مدل پردازنده باز است، بنابراین اگر قصد دارید اورکلاک پردازنده اینتل خود را پردازش کنید، یک پردازنده قفل شده و یک چیپست که از اورکلاک پشتیبانی می کند را انتخاب کنید.
مادربردها اغلب دارای چندین نسخه مختلف از پورت های USB هستند. پورت های USB در پنل پشتی IO و هم چنین روی صفحه به عنوان پین هدر وجود دارد. پین های هدر از طریق کابل به درگاه های USB جلویی کیس کامپیوتر متصل می شوند.
استاندارد USB چندین بار ارتقا یافته است. USB 3.0 تا 10 برابر سریع تر از USB 2.0 انتقال سرعت دارند، بنابراین مادربردهای جدیدتر شامل USB Type C هستند که استاندارد سرعت 3.2 Gen 2 را پیاده سازی می کنند.
تعداد پورت های USB و حداکثر سرعت پشتیبانی شده در واقع هم به CPU و هم به Chipset بستگی دارد. چیپست های جدیدتر مانند X570 دارای پشتیبانی کامل از PCIE 4.0 و خطوط متعدد برای انتقال داده USB هستند و می توانند از درگاه های USB بیشتری نسبت به سایر چیپست های قدیمی پشتیبانی کنند.
نکته مهم دیگری که بر تعداد پورت های USB تأثیر می گذارد، فاکتور فرم و اندازه مادربرد است. مادربردهای micro-atx با اندازه کوچک دارای پورت های USB کمتری نسبت به مادربردهای ATX خواهند بود.
5-شکاف های RAM
اسلات RAM (که به اسلات DIMM نیز معروف است) تعیین کننده نوع و ظرفیت RAM است که مادربرد آن را پشتیبانی می کند. مادربردها معمولاً فقط از نسخه خاصی از DIMM مانند DDR3 یا DDR4 پشتیبانی می کنند و سپس حداکثر حد بالایی برای میزان RAM برای آن ها قابل نصب است.
امروزه رم ها بیشتر DDR3 یا DDR4 هستند، مگر این که سیستم بسیار قدیمی داشته باشید. اکثر پردازنده های نسل جدید فقط از DDR4 پشتیبانی می کنند، بنابراین مطمئن شوید که مادربرد خریداری شده نیز از آن پشتیبانی می کند.
مادربرد حداکثر سرعت کلاک را که ماژول های RAM می توانند با آن کار کنند تعیین می کند. اگر مادربرد از اورکلاک پشتیبانی کند، می تواند RAM را با سرعت کلاک بسیار بالاتر تا 4400 مگاهرتز اجرا کند (به شرطی که ماژول RAM از اورکلاک نیز پشتیبانی کند).
قبل از خرید یک کیت RAM با فرکانس بالا، مطمئن شوید که RAM چه سرعتی از مادربرد را پشتیبانی می کند. کمی وقت بگذارید تا در مورد تعداد اسلات RAM و هم چنین حداکثر RAM پشتیبانی شده که در مادربرد های مختلف متفاوت است تحقیق کنید.
6-پورت های اتصال دهنده ویدئو در مادربرد
چندین پورت ویدیویی مختلف در مادربردها مانند HDMI ،DP ،DVI و VGA وجود دارد. این پورت ها برای دسترسی به گرافیک پردازنده استفاده می شوند.
اکثر مادربرد های مدرن دارای رابط HDMI و DisplayPort به طور هم زمان هستند.
1- VGA
آرایه گرافیک تصویری یا پورت VGA یکی از قدیمی ترین پورت های ویدئویی است که امروزه هنوز در بازار استفاده می شود. VGA از سیگنال های آنالوگ استفاده می کند و مستعد تخریب سیگنال است، اما دستگاه های قدیمی تر با آن به خوبی کار می کنند.
VGAها به تدریج حذف می شوند و در مادربردهای جدیدتر وجود ندارند.
2- DVI
تداخل بصری دیجیتال یا DVI تصویری بهتر از VGA را ارائه می دهد و به دلیل قابلیت سیگنال های آنالوگ و دیجیتال، کارآیی بیشتری دارد .با این حال، مانند VGA، امروزه به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد.
3- HDMI
نسبت به اتصالات قدیمی، تداخل چندرسانه ای با وضوح بالا یا HDMI رنگ و تصویر بهتری ارائه می دهند. هم چنین می توانند صدا را پشتیبانی کنند و امروزه به یکی از اتصالات اصلی تبدیل شدهاند. هر دستگاه جدیدی تقریباً دارای حداقل یک پورت HDMI خواهد بود.
این محبوب ترین اتصال دهنده ویدیویی می باشد و در همه مادربرد های اخیر موجود است.
DisplayPort یا DP یک پورت گرافیکی است که معمولاً در مانیتورهای جدید یافت می شود. مزیت اصلی DP نسبت به HDMI این است که می تواند از رزولوشن 8K، چندین جریان ویدئویی و نرخ تازه سازی و وضوح بالا پشتیبانی کند.
مادربردهای سطح بالاتر دارای رابط DisplayPort هستند در حالی که مادربردهای مقرون به صرفه فقط HDMI دارند.
7- اسلات PCI-E
اکثر مادربردها دارای اسلات PCI-E Gen 3 هستند که پهنای باند 32 گیگابایت بر ثانیه و سرعت انتقال 8 GT/s را ارائه می دهند. با این حال، چیپست جدید X570 به همراه پردازنده های سری Ryzen 3000 از PCI-E Gen 4 پشتیبانی می کند که پهنای باند و سرعت انتقال Gen 3 را دو برابر می کند.
اسلات PCI-E جایی است که لوازم جانبی مانند کارت های گرافیک به مادربرد متصل می شوند. اکثر مادربردها حداقل یک اسلات PCI-E x16 و اسلات های اضافی x1 یا x16 دارند. آن ها به شما اجازه می دهند لوازم جانبی متعدد دیگری مانند آداپتورهای پورت USB و آداپتورهای Wifi را وصل کنید.
اگر قصد دارید از سخت افزار تخصصی برای کارهای حرفه ای استفاده کنید که نیاز به اتصال به اسلات PCI-e دارد، باید مادربرد های ATX را که دارای 2 یا بیشتر اسلات x16 هستند، در نظر بگیرید.
8- پشتیبانی مادربرد از Wi-Fi روی صفحه
Wi-Fi داخلی در حال تبدیل شدن به یک ویژگی رایج در مادربرد های رومیزی است. این مادربردها برای کاربران بازی که نیاز به اتصال سریع بدون نیاز به سیم دارند، ساخته شده است.
وای فای داخلی روی مادربردها مانند کارت های وای فای مبتنی بر رایانه قابل ارتقا نیستند. گاهی اوقات کارت های وای فای مبتنی بر رایانه در مقایسه با وای فای داخلی مادربرد، پهنای باند و اتصال با آنتن های بهتری را ارائه می دهند.
9-پورت هایSATA 3
پورت های Sata 3 به شما این امکان را می دهند تا دستگاه های SATA مانند هارد دیسک، SSD، درایوهای نوری داخلی و غیره را متصل کنید. اکثر مادربردها بین 4-6 پورت sata دارند.
رابط Sata 3 سرعت 6 گیگابیت بر ثانیه یا 600 مگابایت بر ثانیه را امکان پذیر می کند.
برای ذخیره سازی، فناوری M.2 NVME بسیار برتر از SATA است. اگرچه ممکن است از درگاه های SATA برای افزودن هارد دیسک های اضافی برای فضای بیشتر استفاده کنید.
M.2 نوع متفاوتی از SSD است که از استاندارد PCI-E برای سرعت انتقال سریع تر از SSD 2.5 اینچی استفاده می کند.
SSD های M.2 NVMe می توانند تا 1000 مگابایت بر ثانیه برای PCI-E Gen 3 و 2000 مگابایت بر ثانیه برای PCI-E Gen 4 سرعت داشته باشند.
11- هدر RGB مادربرد
برای کاربرانی که FI چراغ های روشن و پر زرق و برق در رایانه خود علاقه دارند، هدرهای RGB در مادربرد مناسب است.
دو نوع هدر RGB وجود دارد. هدر معمولی و 12V RGB که رایج ترین آن ها هستند و هدر 5V ARGB، می تواند برای کنترل هر LED RGB به صورت جداگانه استفاده شود.
سخن آخر
این مقاله یک بررسی کوتاه از مشخصات و ویژگی های مختلف مادربردها بود. اگر قصد خرید نوع جدیدی از مادربردها را برای رایانه شخصی جدید یا ارتقاء مادربرد فعلی خود را دارید، مطمئن شوید که لیست مشخصات اجزای مادربرد را با دقت مطاله کردهاید و مادربردی را انتخاب کنید که دارای تمام ویژگی های لازم باشد و هم چنین از ارتقاء سخت افزارهای دیگر در آینده پشتیبانی کند.
ممنون از این که تا پایان این مقاله همراه کاملیما بودید.
شما اطلاعات دیگری درباره خرید مادربرد دارید؟ نظرات و پیشنهادات خود را با تیم ما و کاربران دیگر به اشتراک بگذارید.