روانشناسی کودک و بهداشت روان چیست و چرا اهمیت دارد؟

یکی از مهم‌ترین مواردی که به عنوان والدین باید یاد بگیرید درک کردن فرزندتان است. درک کردن کودک شما در هدایت و پرورش کودک، هنگام رشد و بلوغ بسیار مفید و موثر است. باید به خاطر داشته باشید که فرزند شما ویژگی شخصیتی منحصر‌به‌فردی دارد که در طول زندگی‌اش ثابت می‌ماند. یکی از راه‌هایی که می‌توانید کودک خود را با کمک روانشناسی کودک درک کنید، مشاهدۀ آن‌ها هنگام خواب‌، غذا‌خوردن یا بازی است. حالا ممکن است از خود بپرسید روانشناسی کودک و بهداشت روان چیست و چرا اهمیت دارد؟

ما در مقاله کاملیما درمورد موضوعات، نکات و سوالات روانشناسی کودک صحبت خواهیم کرد تا با تحقیق درمورد روانشناسی کودکان خود به سلامت روانی و جسمی آن‌ها بپردازید.

درواقع شما به‌عنوان والدین فرزندتان، باید به دنبال نکات سازنده باشید؛ مثلا این‌که کدام فعالیت‌ها را بیشتر دوست دارد؟ آیا سازگاری با تغییرات برای کودک شما ساده است یا برای آشنایی با این تغییرات نیاز به زمان زیادی دارد؟ این نکته‌ها از خصوصیات طبیعی کودکان است و احتمال دارد کودک شما نیز از این قاعده مستثنی نباشد. تا آن‌جا که ممکن است، وقت بگذارید تا با فرزندان خود صحبت کنید زیرا این کار برای کسب اطلاعات و درک فرزندتان بسیار مهم است. در‌مورد کودکان خردسال‌ باید بگوییم، آن‌ها برای درک افکار و احساسات خود به زبان کلامی کمتر و در عوض به حالت چهره و زبان بدن بیشتری نیاز دارند.

با پرسیدن سوالات واضح از آن‌ها می‌توانید اجازه دهید احساسات خود را با شما در میان بگذارند. همانطور که می‌دانیم، عزت نفس کلید اصلی موفقیت در زندگی است. ایجاد یک خودپندارۀ مثبت یا عزت نفس سالم، برای خوشبختی و موفقیت کودکان و نوجوانان بسیار اهمیت دارد. رابطۀ مثبت والدین و کودک، چارچوب و شرایطی برای کودک فراهم می‌کند تا بتواند احترام و توجه سالم به خود و دیگران ایجاد کند. کودکان به دنبال جلب توجه شما هستند و دوست دارند برایشان وقت بگذارید چون باعث می‌شود احساس خاص بودن داشته باشند. والدین باید تشویق شوند که زمانی را برای گذراندن بازی با بچه‌های خود به‌طور منظم پیدا کنند. این باید شامل یک به یک با هر کودک و بازی گروهی با همۀ بزرگسالان و بچه‌های خانه باشد.

اگر تک سرپرست هستید یا تک فرزند دارید، گاهی خانواده یا دوستان خود را برای بازی به خانه یا پارک دعوت کنید؛ چرا‌که برخی از کودکان به آسانی مهارت‌های اجتماعی را فرا نمی‌گیرند. آن‌ها بسیار به دنبال ارتباط برقرار‌کردن با هم‌سن و سالان خود هستند اما کوچکترین حرکتی یا انتقادی از سوی آن‌ها ممکن است توی ذوقشان بزند،

به سمت خانه‌نشینی و خانوادۀ خود عقب‌نشینی کنند و ناخوداگاه تنهایی را انتخاب کنند. برای والدین احتمالاً هیچ چیز به اندازۀ طرد فرزندش دردناک نیست، به همین‌خاطر والدین باید نگاهی مستمر و عمیق به مشکلات اجتماعی فرزندشان داشته باشند و برای حل و مواجهه با آن‌ها دقیق و با فکر عمل کنند؛ دقیقاً همان‌طور که برای مشکلات تحصیلی یا بهداشتی کودکشان برنامه‌ریزی می‌کنند، پیگیری می‌کنند و وقت می‌گذارند. این‌ها نکات روانشناسی کودک است که به زبانی ساده در کتاب‌های روانشناسی کودک و نوجوان بیان شده‌اند.

موضوعات روانشناسی کودک چیست؟

راهنمایی‌هایی در حوزۀ روانشناسی کودک وجود دارد که به والدین کمک می‌کند با ابتکار عمل و دقت بیشتری به کودکشان کمک کنند. بیشتر والدین هنگام رشد فرزندشان از نوزادی به کودکی و درنهایت به بزرگسالی با چندین چالش در راه پر فراز و نشیب پدر و مادری روبرو می‌شوند. در بخش روانشناسی کودک، راهنمایی‌ها و نکاتی به منابع معتبر علمی برای فهم و حل مشکلاتی از قبیل: اختلال بیش‌فعالی با کمبود توجه (ADHD)، اضطراب، اوتیسم، کمرویی، شب ادراری کودکان، افسردگی، اختلال نافرمانی و موارد دیگر ارائه می‌شود.

روانشناسی کودک چیست؟

در تاریخ، کودکان همیشه به‌عنوان نسخۀ کوچکتری از بزرگسالان در نظر گرفته می‌شدند، تا جایی‌که حتی لباس‌هایی که به تن آن‌ها می‌کردند لباس‌های بزرگسالان بود و مجبور بودند در کنار بزرگسالان پا‌به‌پا به‌عنوان نیروی کار کار کنند.

کارِ کودکان از دهۀ 1920 میلادی با ایدۀ ژان پیاژه، به‌عنوان بنیان‌گذار «روانشناسی مدرن کودک» و این‌که کودکان، متفاوت از بزرگسالان فکر می‌کنند و با جهان روبرو می‌شوند دگرگون شد. او همچنین اشاره کرد که رشد فکری کودکان ارتباط تنگاتنگی با رشد عاطفی، اجتماعی و جسمی‌ای که پشت سر می‌گذارند دارد.

امروزه به لطف تحقیقاتی که در زمینۀ روانشناسی کودک و مبحث رشد انجام گرفته می‌دانیم که دوران کودکی، دوران بسیار تأثیرگذاری در زندگی انسان‌ها است. وقایعی که در کودکی اتفاق می‌افتند، حتی موارد کوچک و به ظاهر بی‌اهمیت، می‌توانند تأثیر مستقیمی بر احساس و رفتار ما در بزرگسالی داشته باشند.

روانشناس کودک در این دورۀ زندگی بسیار مهم، یعنی کودکی، می‌تواند بسیار موثر باشد. حوزۀ روانشناس کودک که بر رشته‌ای تخصصی از علم روانشناسی مطالعه دارد، روانشناسی کودک یا رشد کودک نامیده می‌شود. روانشناسی کودک شاخه‌ای تخصصی از روانشناسی رشد است.

یک روانشناس کودک، متخصص رشد دوران کودکی است که با کودکان و نوجوانان برای تشخیص و کمک به حل مسائلی که باعث مشکلات عاطفی یا رفتاری می‌شوند ، کار می‌کند.

روانشناسی کودک چرا برای والدین اهمیت دارد؟

روانشناسی کودک از این جهت مهم است که می‌تواند به ما در درک بهتر چگونگی رفتار کودکان و همچنین چگونگی حمایت بهتر از آن‌ها برای داشتن افراد سالم در اجتماع کمک کند. بنابراین آگاهی اطز اصول روانشناسی کودک برای کمک به والدین و معلمان و مربیان مهد‌کودک برای درک بهتر و اصولی به کودکان و مراقبت از آن‌ها مفید است.

پنج حوزۀ اصلی در روانشناسی کودک وجود دارد:

1. رشد

2. توانایی ها

3. رفتار و اخلاق

4. احساسات

5. اجتماعی شدن

سه حوزه رشد کودک چیست؟

1. رشد جسمی، به تغییرات فیزیکی بدن اشاره دارد. این موارد به طور کلی در توالی نسبتاً پایدار و قابل پیش‌بینی رخ می‌دهد. همچنین شامل کسب مهارت‌های خاص ، مانند هماهنگی حرکتی ناخالص و ریز‌حرکت است.

2. رشد شناختی یا رشد فکری، به فرآیندهایی که کودکان برای کسب دانش استفاده می‌کنند اشاره دارد. این حوزه از رشد شامل زبان، فکر، استدلال و تخیل است.

3. رشد اجتماعی و عاطفی، به اندازه‌ای با هم مرتبطند که غالباً در یک گروه قرار می‌گیرند. یادگیری ارتباط با دیگران بخشی از رشد اجتماعی کودک است؛ در‌حالی‌که رشد عاطفی شامل احساسات و بیان احساسات است. اعتماد، ترس، اعتماد به نفس، غرور، دوستی و شوخ‌طبعی، همگی بخشی از رشد اجتماعی – عاطفی کودک است.

گرچه ممکن است برای درک بهتر زمینه‌های رشد، آن‌ها به دسته‌هایی تقسیم شوند، اما زمینه‌های جسمی، شناختی و اجتماعی – عاطفی رشد کودک همه با یکدیگر پیوند ناگسستنی دارند. رشد کودک در یک زمینه می‌تواند به شدت در حوزۀ دیگر تأثیر بگذارد. به‌عنوان مثال، نوشتن کلمات نیاز به مهارت خوب مغز (بستر فیزیکی) و مهارت‌های زبان‌شناختی است.

علاوه بر زمینه2های مختلف رشد، تحقیقات نشان داده است که رشد از الگوهای اصلی یا اصول خاص و پایداری پیروی می‌کند. درک این اصول تأثیر به‌سزایی در نحوۀ مراقبت، بهداشت روان کودک و درمان آن دارد. لازم به ذکر است که چالش‌های والدین با رفتار کودکان متداول‌ترین دلیل مراجعه به روانشناس کودک است.

11 خوراکی مناسب برای رشد کودکان

چهار حوزۀ توانایی‌های کودک چیست؟

توانایی‌های رشد کودک، راهی مهم برای روانشناسان جهت سنجش میزان پیشرفت کودک در چندین زمینۀ اصلی رشد است. آن‌ها به‌عنوان ایست بازرسی در رشد کودک عمل می‌کنند تا تعیین کنند کودک ​​در یک سن خاص چه کاری می‌تواند انجام دهد.

دانستن توانایی‌های کودک برای سنین مختلف، به روانشناسان کودک کمک می‌کند تا رشد طبیعی کودک را درک کنند و به شناسایی مشکلات احتمالی تأخیر رشد آن‌ها کمک می‌کند. مثلاً کودک 12 ماهه به‌طور معمول می‌تواند بایستد و وزن خود را با نگه داشتن چیزی تحمل کند. برخی از کودکان در این سن حتی می‌توانند راه بروند. اگر کودک 18 ماهه هنوز قادر به راه رفتن نیست، این ممکن است مشکلی را نشان دهد که نیاز به بررسی بیشتر و تخصصی دارد.

چهار دستۀ اصلی توانایی‌های کودک:

1. توانایی‌های فیزیکی: که به توسعه مهارت‌های حرکتی ناخوشایند و خوشایند مربوط می‌شود.

2. توانایی‌های شناختی یا ذهنی: که به استعداد رشد کودک برای تفکر، یادگیری و حل مسئله اشاره دارد.

3. توانایی‌های اجتماعی و عاطفی: مربوط به توانایی کودک در ابراز احساسات و پاسخ به تعاملات اجتماعی است.

4. توانایی‌های ارتباطی و زبانی: که شامل رشد مهارت‌های ارتباطی کلامی و غیرکلامی به وسیلۀ کودک است.

موضوع رفتار کودک در روانشناسی اجتماعی چیست؟

همه کودکان می‌توانند هر از چندگاهی شیطان، سرکش و بازیگوش باشند و همچنین درگیری بین والدین و فرزندان اجتناب‌ناپذیر است؛ زیرا كودكان، از شناخت والدین خود تا بلوغ، برای به دست آوردن استقلال و رشد هویت خود تلاش می‌كنند. این رفتارها بخشی طبیعی از روند رشد کودک است.

با این‌حال، تحمل و درک برخی از کودکان، با رفتارهای چالش برانگیزی که برای سن آن‌ها خارج از حد معمول می‌شود، بسیار دشوار است. در حقیقت، مسائل رفتاری رایج‌ترین دلیلی است که والدین از روانشناسان کودک برای بهبود روابط کمک می‌گیرند. روانشناسی کودک شامل بررسی تمامی ریشه‌های ممکن در مسائل رفتاری، از جمله اختلالات مغزی، ژنتیک، رژیم غذایی، پویایی خانواده و اضطراب و درمانشان است.

مسائل رفتاری می‌تواند مشکلات موقتی باشد که معمولاً با موقعیت‌های استرس‌زا مرتبط است. به‌عنوان مثال: متولد‌شدن فرزند جدید (خواهر یا برادر)، طلاق، یا مرگ در خانواده.

مدل دیگر، مسائل رفتاری شامل الگویی از رفتارهای پایدار خصمانه، پرخاشگرانه یا مخل است که متناسب با سن کودک نیست. معمول‌ترین اختلالات رفتاری مختل‌کننده شامل اختلال سرپیچی و مخالفت (ODD)، اختلال سلوک (CD) و اختلال بیش‌فعالی با کمبود توجه (ADHD) است. این سه اختلال رفتاری دارای برخی علائم رایج هستند و می‌توانند با مشکلات عاطفی و اختلالات خلقی بیشتر هم تشدید شوند.

احساسات کودکان در روانشناسی کودک

رشد عاطفی شامل یادگیری احساسات و عواطف است. درک چگونگی و چرایی وقوع آن‌ها ، همچنین شناخت احساسات خود و دیگران و سپس ایجاد روش‌های موثر برای مدیریت آن‌ها ضروری است.

این فرآیند پیچیده از نوزادی آغاز می‌شود و تا بزرگسالی ادامه دارد. اولین احساساتی که در نوزادان قابل تشخیص است شامل شادی، عصبانیت، غم و ترس است. بعداً، هنگامی‌که کودکان احساساتشان را درون خود احساس می‌کنند، احساسات پیچیده‌تری مانند کمرویی، تعجب، وجد، خجالت، شرم، گناه، غرور و یکدلی بروز پیدا می‌کنند و عوامل تحریک‌کننده واکنش‌های احساسی نیز با آن‌ها تغییر می‌کنند، همچنین استراتژی‌هایی که برای مدیریت آن‌ها استفاده می‌شود نیز دچار دگرگونی می‌شوند.

یادگیری تنظیم احساسات برای برخی از کودکان دشوارتر از دیگر کودکان است؛ این ممکن است به دلیل خلق‌و‌خوی خاص عاطفی آن‌ها باشد، مثلا بعضی از کودکان به سادگی احساسات را با شدت بیشتری احساس می‌کنند. آن‌ها بیشتر از نظر احساسی واکنش نشان می‌دهند و آرامش یافتن آن‌ها دشوارتر است.

کودکان همراه با واکنش عاطفی نیز سریع‌تر و راحت‌تر از کودکان دیگر مضطرب می‌شوند. یک روانشناس کودک ابتدا دلایل مشکل داشتن کودک در بیان یا تنظیم احساسات خود را مشخص می کند، سپس استراتژی‌هایی را برای کمک به کودک در یادگیری و پذیرش احساسات و همچنین درک روابط بین احساسات و رفتار آن‌ها ایجاد می‌کند.

موضوع اجتماعی شدن کودکان در روانشناسی کودک

رشد اجتماعی با رشد عاطفی رابطه نزدیک دارد. جامعه‌پذیری شامل به‌دست آوردن ارزش‌ها، دانش و مهارت‌هایی است که کودکان را قادر می‌سازد تا با دیگران ارتباط موثر برقرار کنند و از طریق روش‌های مثبت (غیرمخرب) به خانواده، مدرسه و جامعه کمک کنند. در‌حالی‌که این یک روند مداوم است‌، کودکی اولیه یک دورۀ حیاتی برای اجتماعی‌شدن هر انسانی است.

یکی از اولین و مهمترین روابطی که کودکان تجربه می‌کنند، رابطه با والدین یا مراقبان اصلی آن‌ها است. کیفیت این رابطه در رشد بُعد اجتماعی تأثیر به‌سزایی دارد. در روابط هم‌سالان‌، کودکان می‌آموزند که چگونه تعاملات اجتماعی را با سایر کودکان آغاز و حفظ کنند. آن‌ها مهارت‌هایی را برای مدیریت تعارض، مانند نوبت‌گیری، سازش و چانه‌زنی را یاد می‌گیرند. همچنین بازی کردن شامل هماهنگی متقابل، هدف‌گذاری، اقدامات درست و درک متقابل است. از طریق این تجارب، کودکان دوستی‌هایی برقرار می‌کنند که منابع امنیتی اضافی و پشتیبانی از ارزش‌هایی که از والدین و مراقبان خود آموخته‌اند فراهم می‌کند.

عواملی که می‌توانند بر ناتوانی در رشد مهارت‌های اجتماعی متناسب با سن، نقش داشته باشند شامل همه چیز از میزان عشق و محبتي كه كودك نسبت به موقعيت اقتصادي- اجتماعي خانواده دريافت مي‌كند تا کودکانی که نتوانند به درستی معاشرت کنند و در ایجاد و حفظ روابط رضایت‌بخش با دیگران مشکل دارند تا محدودیتی که بسیاری از آن‌ها به دست بزرگسالان تجربه می‌‌کنند، می‌شود.

نقطه‌هایی که یک روانشناس کودک سعی می‌کند هنگام کار با کودکانی که با معاشرت کردن می‌جنگند، به آن‌ها بپردازد شامل مهار انگیزه‌های خصمانه یا پرخاشگرانه است. آن‌ها به كودك كمك می‌كنند تا بیاموزد چگونه خود را با روش‌های مناسب اجتماعی بیان كند و دست به اقدامات سازندۀ اجتماعی (مانند كمك کردن، مراقبت و مشاركت با دیگران) بزند و احساس سلامتی کند.

10 راه ساده برای افزایش رشد سریع ناخن ها

سخن آخر

روانشناسی کودک مهم‌ترین ابزاری است که هر پدر و مادری باید برای تربیت و رشد فرزندش از آن آگاه باشد و درصورت نیاز از متخصص در این زمینه بهره بگیرد. آن‌چه جامعۀ سالم‌تری به لحاظ سلامت روان و بهداشت روان می‌سازد، دورۀ کودکی سالم و به دور از خشونت یا جنگ است. اگر برایمان مهم است کودکمان چه می‌خورد و چه می‌پوشد باید برایمان مهم باشد که کودکمان به چه چیزی فکر می‌کند یا چرا رفتار نگران‌کننده‌ای انجام می‌دهد و تنها والدینی که به همین میزان به رفتار و افکار خود فکر می‌کنند و اهمیت می‌دهند می‌توانند فرزندان سالم‌تری داشته باشند.

ممنون که تا آخر مقاله با ما همراه شدید.

شما درباره روانشناسی کودک چه می دانید؟ نظرات و پیشنهادات خود را برای ما و دیگر کاربران یادداشت فرمایید.