با خواندن حتی چند بیت از اشعار او، کاملاً متقاعد می شویم که صائب تبریزی، یکی از دقیق ترین و بهترین شاعران زمان خود بوده است. اشعار او نماینده مکتب هندی شعر فارسی است. این مدرسه دارای دو ویژگی فوق العاده است:

• تلاش برای یافتن عناوین جدید که طبق گفته صائب، لذت شاعران مکتب هندی کشف معانی ظریف است.

• آشنایی با طبیعت و محیط زندگی 

تعداد اشعار صائب تبریزی بین 80000 تا 120000 یا حتی بیشتر تخمین زده می شود. قالب هایی از جمله قصیده، مثنوی و غزل در اشعار او مشاهده می شد که غزلیات وی دلیل شهرت اوست و او را از دیگر شاعران صفوی و دیگر دوره های تاریخ ادبیات فارسی متمایز می کند. اشعار او مفاهیم جدید تازه ای را به خوانندگان منتقل می کنند. او در نوشتن با خط نستعلیق مهارت داشت و برخی از دیوان های وی با دست خط خودش منتشر شده است.

مانند بسیاری از شاعران مشتاق فارسی، صائب نیز معتقد بود که دربار مغول هند بهترین چشم انداز را برای پیشرفت حرفه ادبی او ارائه می دهد. وی پس از مدتی عازم شرق شد. وقتی به کابل رسید، با فرماندار جوان شهر، محمدرضا احسن الله (ظفرخان) که خود یک شاعر بود، ملاقات کرد. این دو با هم رابطه نزدیکی برقرار کردند و ظفرخان حامی اصلی صائب بود.

اقامت هفت ساله در هند، به شهرت او به عنوان یک شاعر برجسته عصر کمک کرد. صائب تبریزی بقیه عمر خود را در اصفهان گذراند و برای بازدید از شهرهای دیگر ایران سفرهایی داشت. او ظاهراً از روابط صمیمی، (اما نه خیلی نزدیک)، با دربار صفویه برخوردار بود. دیوان او شامل شعرهای اختصاصی مربوط به شاه شافعی، عباس دوم و شاه سلیمان است. اگرچه عباس دوم او را به عنوان برنده جایزه شاعران منصوب کرد اما صائب تبریزی در قصر اقامت نکرد.

او برای امرار معاش خود به حمایت پادشاهی وابسته نبود. با توجه به رونویسی نسخه های دیوان او، به نظر می رسد در میانسالی، او تعداد محدودی از دانش آموزان و طرفداران ادبی فارسی زبان را از سراسر جهان پذیرفته است.

شهریار (محمد حسین بهجت تبریزی) کیست؟ بیوگرافی، آثار و زندگینامه این شاعر معاصر

ویژگی های اخلاقی صائب تبریزی

طبق گفته های نزدیکان صائب تبریزی، وی انسانی فروتن، آرام و متواضع بود  و به دلیل خصوصیات اخلاقی و خوش برخوردی، افراد زیادی را به خود جلب می کرد.

روز برگداشت وی، دهم ماه تیر است و نکته جالبی که در مورد صائب تبریزی وجود دارد این است که او تنها شاعری است که بعد ار حافظ، شیوه زندگی مستقل و یکتایی را برگزیده و در این مسیر آثار هنری و ادبی خود را سروده است. سبک اشعار صائب بسیار منحصر به فرد است و خیلی از استادان ادبیات او را به عنوان فردی که سبک هندی را در ادبیات فارسی پایه گذاری کرد می شناسند.

آثار صائب

صائب تبریزی، اشعار بسیاری سروده است. همانطور که گفته شد، تعداد اشعار وی 80000 تا 120000 یا بیشتر متغیر است و گفته می شود که وی به عنوان یک شاعر کثیرالشعر شناخته می شود. یکی از آثار صائب تبریزی، مثنوی کوتاهی به نام “قندهارنامه” می باشد که این مثنوی ناقص مانده است. قندهارنامه در مورد جنگ های شاه عباس دوم و فتح کردن قندهار است.

همچنین، وی اشعاری را در قالب قطعه سروده است. صائب 17 غزل در آثار خود دارد که این غزلیات، به زبان ترکی سروده شده اند. دیوان غزلیات وی حاوی 180 شعر می باشد. این اشعار را شخصی به نام آقای علی مصطفوی جمع آوری کرده است.

سبک اشعار

صائب تبریزی از جمله شاعرانی بود که اشعار خود را به سبک هندی می سرود. با خواندن اشعار و آثار وی به راحتی می توانید لطافت تفکر، تمثیل ها و صورخیال را مشاهده کنید. وی در غزلیات خود از هر موضوعی استفاده کرده است و معمولا به عنوان شاعر تک بیت ها شناخته می شود.

در اشعار صائب تبریزی، به راحتی عنصر خیال دیده می شود و وی به طزز ماهرانه و هنرمندانه ای از مواردی مانند استعاره،کنایه، تشبیه و تمثیل در آثار خود استفاده می کند.

در این قسمت بخ شهایی از اشعار وی را با هم بررسی می کنیم:

باد بهار مرهم دل‌های خسته است
گل مومیایی پر و بال شکسته است

شاخ از شکوفه پنبه سرانجام می‌کند
از بهر داغ لاله که در خون نشسته است

***

این خار غم که در دل بلبل نشسته است
از خون گل خمار خود اول شکسته است

این جذبه ای که از کف مجنون عنان ربود
اول زمام محمل لیلی گسسته است

***

ما نقش دلپذیر ورق‌های ساده‌ایم
چون داغ لاله از جگر درد زاده‌ایم

با سینه گشاده در آماجگاه خاک
بی‌اضطراب همچو هدف ایستاده‌ایم

***

زان خرمن گل حاصل ما دامن چیده است
زان سیب ذقن قسمت ما دست بریده است

ما را ز شب وصل چه حاصل که تو از ناز
تا باز کنی بند قبا صبح دمیده است

با زندگی مولانا جلال الدین بلخی آشنا شوید! معرفی کتاب ها و آرامگاه شاعر برجسته قرن 13

مرگ 

وی در باغی در نزدیکی مسجد لنبان اصفهان به خاک سپرده شد. آرامگاه او، همراه با مقبره های پسر و نوه اش، در دهه 1300 هجری شمسی کشف شد. 

تاریخ های متفاوتی در مورد مرگ صائب تبریزی وجود دارد و برخی از منابع تاریخ فوت او را 1086 یا 1087 هجری قمری بیان می کنند. او 80 سال عمر کرد و سپس در شهر اصفهان چشم از دنیا فروبست.

آرامگاه صائب تبریزی

آرامگاه صائب تبریزی، در خیابان صائب ، در کنار مادی نیاسرم، قرار دارد. پس از قدم زدن در یک باغ زیبا، یک ساختمان تاریخی به چشم می خورد. یک سنگ مرمر مکعبی در زیر این بنای تاریخی گذاشته شده است. روی سطح آن شعر زیبای حک شده ای دیده می شود. معنی شعر به این صورت می باشد: “قلب صائب حرم عرفا است”.

سبک تزئینی بنای یادبود صائب تبریزی ترکیبی از پایه سنگ مرمر، موزاییک منبت کاری شده و آینه کاری است. در پشت آرامگاه او مجموعه ای از اشعار وی وجود دارد که روی پنج صفحه مختلف کاشی کاری با طرح های عربی نوشته شده است.

آیا شاعر بزرگ، نظامی گنجوی را می شناسید؟ بررسی زندگینامه و آثار مهم الیاس گنجوی

سخن آخر

در این مقاله بیوگرافی و زندگینامه صائب تبریزی، شاعر بزرگ، غزل سرا و محبوب قرن یازدهم را بررسی کزدیم. همچنین نگاهی بر آثار وی، اشعار مشهور، سبک شعرها، خانواده، مرگ و آرامگاه او داشتیم. امیدواریم که از خواندن این مقاله لذت برده باشید و با زندگی این شاعر معروف و بزرگوار، بیشتر آشنا شده باشید.

ممنون که تا پایان این مقاله همراه کاملیما بودبد.

شما به کدام یک از اشعار صائب تبریزی علاقه دارید؟ نظرات خود را با تیم ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.