مغز عضوی پیچیده است که مستعد ابتلا به برخی اختلالات و بیماری ها است. برخی از اختلالات مغزی جدی تر از سایرین هستند. به ویژه یک بیماری وجود دارد که نحوه عملکرد مغز را تغییر می دهد و می تواند منجر به تغییر وضعیت ذهنی شود. به آن انسفالوپاتی می گویند.
رنجوری مغزی اغلب قابل برگشت است، البته تا زمانی که علت اصلی شناسایی و اصلاح شود. برای بهترین نتیجه، مهم است که به جای اجازه دادن به پیشرفت، فوراً به دنبال درمان باشید.
رنجوری مغزی یک اختلال واحد نیست. در عوض، این گروهی از اختلالات است که بر مغز تأثیر منفی می گذارد. انسفالوپاتی را می توان به عنوان یک تغییر کلی در تمام جنبه های عملکرد مغز، از جمله رفتار، ارتباط، جهت گیری، حافظه و گفتار توصیف کرد.
بسیاری از مردم رنجوری مغزی را با آنسفالیت اشتباه می گیرند. اما با وجود نام های مشابه، آنها دو شرایط بسیار متفاوت هستند. آنسفالیت به تورم یا التهاب در مغز اشاره دارد. رنجوری مغزی به یک وضعیت ذهنی تغییر یافته اشاره دارد که در نتیجه برخی از مشکلات سلامتی رخ می دهد. اگرچه آنها شرایط متفاوتی هستند، اما آنسفالیت در صورت عدم درمان به طور بالقوه می تواند منجر به رنجوری مغزی شود.
انواع مختلفی از رنجوری مغزی وجود دارد، اما آنها را می توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد: برگشت پذیر و غیر قابل برگشت. انواع برگشت پذیر عبارتند از انسفالوپاتی هاشیموتو، انسفالوپاتی کبدی و انسفالوپاتی متابولیک.
رنجوری مغزی هاشیموتو با بیماری هاشیموتو، که یک بیماری تیروئید است، مرتبط است. انسفالوپاتی کبدی زمانی رخ می دهد که کبد دیگر نتواند سموم را به طور موثر از خون خارج کند. رنجوری مغزی متابولیک با سایر شرایط سلامتی مرتبط است که بر مغز فشار وارد می کند. اینها شامل نارسایی کلیه، بیماری کبد، نارسایی قلبی و دیابت است.
3. انواع غیر قابل برگشت رنجوری مغزی چیست؟
خوشبختانه اکثر انواع رنجوری مغزی برگشت پذیر هستند. با این حال، مواردی وجود دارند که می توانند باعث آسیب دائمی مغز شوند. انواع غیر قابل برگشت رنجوری مغزی شامل انسفالوپاتی هیپوکسیک-ایسکمیک و آنسفالوپاتی تروماتیک مزمن است.
رنجوری مغزی هیپوکسیک ایسکمیک زمانی رخ می دهد که مغز برای مدت طولانی از اکسیژن محروم می شود که منجر به آسیب مغزی می شود. این می تواند پس از مصرف بیش از حد دارو، حادثه نزدیک به غرق شدن، ایست قلبی یا مسمومیت با مونوکسید کربن اتفاق بیفتد. رنجوری مغزی تروماتیک مزمن پس از صدمات مکرر سر که باعث آسیب به مغز می شود رخ می دهد. این ورزش با فوتبال، بوکس و سایر ورزش های پرتأثیر مرتبط است.
4. علائم آنسفالوپاتی چیست؟
علائم رنجوری مغزی ممکن است تصادفی و غیر مرتبط با یکدیگر به نظر برسند، اما همه آنها را می توان در مشکلات عملکرد مغز ردیابی کرد. علائم خاص بر اساس علت و نوع رنجوری مغزی متفاوت است، اما برخی از رایجترین آنها شامل گیجی، تغییرات شخصیتی، از دست دادن حافظه و مشکل در تمرکز یا تفکر واضح است. برخی از افراد همچنین دچار خواب آلودگی شدید، حرکات غیرقابل کنترل چشم، مشکل در صحبت کردن و لرزش یا تشنج می شوند.
اگر هر یک از این علائم را در فردی که دوستش دارید یا در خودتان مشاهده کردید، مهم است که با پزشک تماس بگیرید. اگر علائم شدید هستند، فورا به اورژانس مراجعه کنید. برخی از رنجوری مغزی ها در صورتی که در سریع ترین زمان ممکن درمان نشوند می توانند تهدید کننده زندگی باشند.
رنجوری مغزی اغلب به عنوان عارضه برخی از مشکلات دیگر ایجاد می شود. به این ترتیب، منشأ آنسفالوپاتی می تواند کاملاً متفاوت باشد. علل ممکن است شامل تومورهای مغزی، بیماریهای متابولیک، نارسایی کبد، کمبود اکسیژن به مغز، باکتریهای عفونی یا انگلها و مواد شیمیایی سمی باشد. حتی تغذیه نامناسب می تواند منجر به رنجوری مغزی شود.
در حالی که علل بالقوه زیادی برای رنجوری مغزی وجود دارد، شایع ترین علل آسیب کبدی، نارسایی کلیه، ضربه مغزی و عفونت ناشی از تبخال، HIV، هپاتیت B، هپاتیت C یا نایسریا مننژیتید است.
6. عوامل خطر چیست؟
ممکن است هر کسی به آنسفالوپاتی مبتلا شود. با این حال، ژنتیک یا انتخاب سبک زندگی برخی افراد، آنها را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار می دهد. تعدادی از عوامل خطر رایج مرتبط با رنجوری مغزی عبارتند از: ورزش های پرتأثیر، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی، کمبود ویتامین B-1، فشار خون بالا، ژنتیک، بیماری های پریون (از جمله کورو، بی خوابی خانوادگی کشنده، بیماری کروتسفلد-جاکوب، و مزمن).
در حالی که اجتناب از عوامل خطر مرتبط با ژنتیک شما ممکن نیست، ممکن است با ایجاد تغییرات خاصی در سبک زندگی، مانند دوری از ورزش های پرتأثیر، دریافت تغذیه کافی و مدیریت فشار خون، خطر ابتلا به انسفالوپاتی را کاهش دهید.
7. رنجوری مغزی چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر فکر می کنید که شما یا کسی که دوستش دارید ممکن است به رنجوری مغزی مبتلا شده باشد، در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید. او به احتمال زیاد از شما سوالات مفصلی در مورد علائم و سابقه پزشکی شما خواهد پرسید. سپس پزشک شما ممکن است یک معاینه پزشکی برای بررسی علائم بیماری مغزی انجام دهد.
در صورت مشکوک بودن به رنجوری مغزی ، پزشک ممکن است از روش های مختلفی برای تشخیص آن استفاده کند. روش های تشخیصی ممکن است شامل سی تی اسکن یا ام آر آی برای تشخیص ناهنجاری های مغز یا آزمایش خون برای جستجوی باکتری ها، سموم یا بیماری های زمینه ای باشد. پزشک شما همچنین ممکن است برای بررسی نمونهای از مایع نخاعی شما یک ضربه به ستون فقرات انجام دهد یا برای اندازهگیری فعالیت الکتریکی مغز شما یک الکتروانسفالوگرام بگیرد.
درمان آنسفالوپاتی ممکن است علائم شما را به حداقل برساند یا حتی معکوس کند. نوع درمانی که پزشک برای مورد شما توصیه می کند به عوامل مختلفی از جمله سلامت کلی شما، علت زمینه ای بیماری و شدت آن بستگی دارد. انواع غیر قابل برگشت رنجوری مغزی با هیچ نوع درمان شناخته شده ای قابل درمان نیستند.
پزشک ممکن است به شما توصیه کند که مصرف یک یا چند دارو را برای درمان بیماری خود متوقف کنید. او همچنین ممکن است داروهای خاصی را توصیه کند که می توانند سطح آمونیاک را کاهش داده و تشنج را متوقف کنند. اگر بیماری شما ناشی از مشکلات کلیوی یا کبدی باشد، سایر گزینه های درمانی ممکن است شامل دیالیز یا پیوند عضو باشد. همچنین ممکن است بتوانید با تغییر غذاهایی که می خورید یا مکمل های غذایی با برخی مواد مغذی، وضعیت خود را بهبود بخشید.
9. آیا رنجوری مغزی قابل پیشگیری است؟
رنجوری مغزی می تواند زندگی را تغییر دهد و در برخی موارد با بیماری کشنده همراه است. برخی از انواع آنسفالوپاتی قابل پیشگیری نیستند. با این حال، ممکن است کارهایی وجود داشته باشد که می توانید برای کاهش خطر ابتلا به یک نوع قابل پیشگیری از این بیماری انجام دهید.
از آنجایی که رنجوری مغزی قابل پیشگیری معمولاً در نتیجه برخی بیماری های زمینه ای ایجاد می شود، مهم است که تا آنجا که ممکن است از سلامت جسمانی خود مراقبت کنید. شما می توانید این کار را با خوردن یک رژیم غذایی سالم، پرهیز از الکل زیاد، مراجعه به پزشک برای معاینات منظم و به حداقل رساندن قرار گرفتن در معرض مواد سمی مانند داروها یا مواد شیمیایی انجام دهید.
10. چشم انداز بلندمدت برای فرد مبتلا به رنجوری مغزی چیست؟
چشم انداز بلند مدت شما تا حد زیادی به نوع آنسفالوپاتی شما و برگشت پذیر بودن یا نبودن آن بستگی دارد. اگر بیماری شما ناشی از سموم، کمبود اکسیژن به مغز، آسیب های سر یا ایست قلبی باشد، ممکن است وضعیت روحی شما هرگز به حالت قبل بر نگردد.
اگر بیماری شما از نوع برگشت پذیر است و ناشی از شرایط متابولیک، عفونت، نارسایی اندام ها یا سایر علل شایع است، پس از درمان علت زمینه ای باید از بین برود. هنگامی که مشکل اصلی را برطرف کردید، ممکن است بتوانید توانایی های ذهنی کامل خود را بازیابید.
سخن آخر
ما در این مقاله تلاش کردیم که شما را با بیماری رنجوری مغزی آشنا کنیم. امیدواریم که اطلاعات مورد نیاز خود را با خواندن این مقاله به دست آورده باشید.